اصول صفحه آرایی کتاب

درست است که در رابطه با صفحه آرایی سلیقه و سبک صفحه آرا تاثیر بسیاری دارد، ولی این کار هنوز هم دارای اصولی است که هر صفحه آرایی باید به آن توجه کافی داشته باشد تا از به وجود آمدن نقص و مشکلات جلوگیری کند. قبل از بیان کردن اینکه اصول صفحه آرایی چیست پیشنهاد میکنم مقاله صفحه آرایی چیست و ویژگی های صفحه آرایی خوب را مطالعه کنید. اصول صفحه آرایی کتاب(principles-of-book-layout) شامل پارامتر های مختلفی است که در این مقاله به برخی از آنها اشاره کرده ایم.

رعایت اصول مرتبط به صفحه آرایی تاثیر به سزایی بر روی زیبایی صفحه‌های کتاب خواهد گذاشت. این اصول عبارتند از:

• یکی از اصلی‌ترین اصول مرتبط به صفحه آرایی انتخاب قطع کتاب است. بعد از انتخاب قطع کتاب است که صفحه آرا می‌تواند بر اساس پتناسیل اندازه کتاب صفحه آرایی را انجام دهد. گفتنی است در زمینه انتخاب قطع بهتر است از قطع‌های معمول برای یک کتاب استفاده شود.
• استفاده از فونت مناسب یکی دیگر از مهم‌ترین اصول مرتبط به صفحه آرایی است. هر کتابی با توجه به موضوعی که دارد می‌تواند دارای فونت خاصی باشد، به همین دلیل انتخاب فونت مناسب با موضوع کتاب نیز به هنر صفحه آرا برمی‌گردد. همچنین انتخاب سایز فونت نیز بسیار مهم است. بیشترین سایزهایی که در ایران برای فونت‌های کتاب‌های مختلف استفاده می‌شوند، سایز 12 و 14 است. استفاده از مواردی همچون بولد کردن و یا ایتالیک کردن در مواقع خاص و برای کلمه‌های خاص، از دیگر مواردی است که در حین صفحه آرایی باید به آن توجه داشت.
• رعایت فاصله استاندارد بین خطوط برای رسیدن به بهترین صفحه آرایی بسیار مهم است. برخی ناشران برای کم کردن هزینه‌های چاپ و در نهایت کم شدن قیمت تمام شده کتاب فاصله بین خطوط را از حالت استاندارد کمتر می‌کنند و این مورد به خوانش راحت کتاب توسط خواننده ضربه بدی خواهد زد. همچنین چنین موردی موجب بی روح شدن صفحه‌های کتاب نیز خواهد شد. گفتنی است به صورت استاندارد باید در هر صفحه 34 الی 36 سطر وجود داشته باشد و با توجه به این تعداد سطر فاصله بین سطرها تنظیم شود.
• توجه به حاشیه‌های کتاب در صفحه آرایی از مهم‌ترین مواردی است که صفحه آرا باید به آن توجه کافی داشته باشد. هر صفحه از کتاب دارای چهار حاشیه بیرونی، بالایی، پایینی و در نهایت داخلی است که هر کدام از این حاشیه‌ها وظیفه‌ای را به دنبال دارند. حاشیه بیرونی محلی برای قرارگیری انگشتان خواننده در حین خواندن کتاب است تا به راحتی بتواند کتاب را با دستان خود نگه دارد و آن را بخواند. حاشیه بالایی مکانی برای درج اطلاعات مرتبط به کتاب اعم از نام کتاب، شماره فصل و شماره صفحه است. حاشیه پایینی فضای سفیدی از صفحه است که تمام شدن محتوای متنی در یک صفحه را هشدار می‌دهد تا مابقی محتوا به صفحه بعد منتقل شود. حاشیه داخلی نیز از طرف چسب به عطف کتاب می‌چسبد تا متن کتاب داخل بخش چسب کاری شده عطف نرفته و مشکلی در حین خوانش به وجود نیاید. گفتنی است حاشیه‌های بالایی، پایینی و بیرونی نسبت به حاشیه داخلی کتاب که چیزی حدود 2 سانتی‌متر است، کوچک‌تر هستند.

• در صورتی که کتاب مذکور دارای اشکال و تصاویر باشد، صفحه آرا باید با توجه به موضوع کتاب اشکال و تصاویر را در بخش مناسبی قرار دهد. به طور مثال اگر کتابی که صفحه آرا در حال صفحه آرایی آن است کتاب آشپزی است، تصاویر مرتبط به غذا باید در سمت راست و دستورالعمل‌های پخت باید با در سمت چپ صفحه قرار بگیرند.
• برای این که کتاب دارای صفحه آرایی منظم و مناسب باشد، تمامی سطرها باید به صورت منظم پشت سر هم قرار بگیرند. کتاب‌هایی که دارای سطرهای نامنظم هستند، از صفحه آرایی ضعیف رنج می‌برند و ظاهر نامناسبی دارند.
• به طور معمول اولین سطر هر پاراگراف باید با یک تو رفتگی شروع شود. در صورتی که یکی از پاراگراف‌ها به تصمیم صفحه آرا این چنین تنظیم شود، باقی پاراگراف‌ها نیز باید به همین صورت تنظیم شوند تا نظم در کل کتاب رعایت شده باشد.