رابط کاربری یا UI؛ کوتاه شده عبارت User Interface به معنای میانای کاربری، میانجی کاربری یا واسط کاربری است. به عبارتی اینترفیس به فضای تعامل میان ماشین و کاربر گفته میشود. آن بخشی از هر ابزاری که برای کاربر قابل مشاهده بوده و سروکار کاربر با آن بخش است، رابط کاربری یا اینترفیس نامیده میشود. تمامی دیوایسها و سیستمها مانند سیستمهای عامل، وبسایتها، موبایل و نرم افزارها دارای رابط کاربری هستند. اهمیت طراحی رابط کاربری در بهبود دسترسی کاربر به یک صفحه از وبسایت، کار با یک نرم افزار یا دیوایسهایی چون موبایل است. طراحی ui در راستای کاربردیتر شدن عناصر بصری در یک ابزار دیجیتالی صورت میگیرد.
اگر رابط میان کاربر و یک ابزار دیجیتال همان کدنویسیهای پیچیده باشد، کار با ابزارهای دیجیتال بسیار دشوار و خستهکننده خواهد شد. از همینرو طراحان رابط کاربری سعی دارند با طراحی کاربردی، دسترسی کاربر به یک محصول که میتواند صفحه یک وبسایت یا نرم افزار باشد را سادهتر کنند. تمامی فعالیتهای نظیر تکنیکهای تایپوگرافی، استفاده از قالبهای مختلف، آکاردئونها، فهرستها، پنجرههای پاپآپ و بطور کلی رسیدگی به ابعاد ظاهری و بصری ابزارهای دیجیتالی از مواردی هستند که با هدف ساخت رابط کاربری طراحی میشوند.
کاربرد رابط کاربری
رابط کاربری نقش یک واسط میان کاربر و دیوایسهای هوشمند را ایفا میکند. بنابراین این واسط باید به بهترین و کاربردیترین شکل ممکن طراحی شده باشد تا کاربر بتواند با آن ارتباط برقرار کند. زمانی که یک صفحه از وبسایت، اپلیکیشن یا موبایل خود را باز میکنیم، انتظار داریم همه آنچه که به آن نیاز داریم به سادگی در دسترسمان قرار گرفته و عناصر مختلف چیدمان درستی داشته باشند؛ کاربرد رابط کاربری دقیقا همین است که انتظارات کاربر را به نحواحسن پاسخگو باشد. به خاطر داشته باشید که توجه به علایق مخاطب، رنج سنی و سلایق او در ساخت رابط کاربری نقش بسیار مهمی دارد. طراحی و چیدمان هر المانی در صفحه باید با توجه به پرسونای هدف صورت بگیرد.
طراح رابط کاربری باید تصمیم بگیرد که هر یک از المانها دقیقا در چه قسمتی از صفحه قرار بگیرند. طراحی منوها، دکمهها، پیامهای خطا و دیگر فرایندهایی که در یک صفحه صورت میگیرند باید به صورتی طراحی شوند که کاربر بیشترین تعامل را با آنها داشته باشد.
رابط کاربری چه بخشهایی را شامل میشود؟
به نظر شما یک طراحی UI حرفهای چه بخشهایی را در بر میگیرد؟ در قسمتهای قبل به صورت خلاصه برخی از آنها را نام بردیم. یک طراح رابط کاربری برای افزایش کارکردپذیری یک محصول هوشمند و دیجیتال، باید اجزای زیر را به خوبی طراحی و چیدمان کند.
- طراحی گرافیکی
ظاهر گرافیکی یک صفحه از یک وبسایت، موبایل یا نرم افزار مهمترین مسئلهای است که نباید از آن غافل شوید. اگر این صفحه از نظر ظاهر و المانهای گرافیکی به صورت اصولی و کاربردی طراحی نشده باشد، نمیتواند توجه مخاطب را به خود جلب کند. مجموعهای از تصاویر، موشن گرافیها، تایپوگرافی و دیگر المانهای گرافیکی باید هماهنگ با یکدیگر طراحی شده باشند و هر یک در بهترین جای ممکن قرار بگیرند.
- طراحی بصری
همه آن چیزی که در نگاه اول به چشم کاربر میرسد در طراحی اینترفیس تاثیر بسیار زیادی دارد. طراحی بصری رابط کاربری اولین پل ارتباطی میان کاربر و ابزار دیجیتال شماست. اگر طراحی بخشهای دیداری اصولی صورت نگیرد ممکن است کاربر دیگر هیچ زمان تمایلی به استفاده از وبسایت یا نرم افزار طراحی شده توسط شما نداشته باشد. اما اگر در طراحی قسمتهای بصری و دیداری اصول طراحی و زیباشناختی را رعایت کرده باشید، یک قدم به جلب اعتماد و رضایت کاربر نزدیک شدهاید.
- طراحی تایپوگرافی
طراحی تایپوگرافی از دیگر اجزای طراحی رابط کاربری به شمار میرود. نوشتهها و فونت آنها یکی از مهمترین مواردی هستند که توجه کاربر را به خود جلب میکنند. اگر کاربر نتواند به درستی با این فونتها و نوشتهها ارتباط بگیرد، در ساخت این بخش از رابط کاربری موفق نبودهاید. موضوعی که باید به آن توجه داشته باشید این است که نباید توجه بیش از حد به عناصر زیباشناختی، موجب غافل شدن از هدف و پیغام اصلی محصول شما باشد. برای مثال اگرچه تایپوگرافی باید جذاب و زیبا باشد، اما این زیبایی زمانی تاثیرگذار است که اختلالی در خوانایی متنها و فونتها ایجاد نکرده باشد.
- طراحی هویت بصری
توجه به هویت بصری یک محصول دیجیتال از دیگر بخشهای بسیار مهم ساخت رابط کاربری به شمار میرود. بهکار گرفتن تمامی عناصر دیداری، گرافیکی و تایپوگرافی باید در راستای ساخت هویت بصری باشد. به عبارتی یک طراح رابط کاربری میداند که تمامی بخشهای ساخت UI باید هماهنگ با یکدیگر و در راستای هم باشند تا خروجی نهایی ساختاری یکپارچه داشته باشد. یک رابط کاربری موفق به نوعی طراحی میشود که کاربر با نگاه به هر بخش از این محصول، ساختار یکدست و یکپارچه آن را احساس کند.
انواع رابط کاربری
با توجه به اینکه زندگی روزمره همه ما تا حدود زیادی به ابزارهای دیجیتال، دیوایسهای هوشمند و بطور کلی فضای مجازی گره خورده است، طبیعی است که رابط کاربری نیز گسترش پیدا کرده و دارای انواع متفاوتی باشد. اگر میخواهید اقدام به ساخت ui کنید بد نیست ابتدا انواع آن و ویژگیهای هر یک را به خوبی بشناسید. برای درک بهتر هر کدام توصیه میشود چند نمونه رابط کاربری ببینید.
رابط کاری گرافیکی
رابط کاربری گرافیکی (GUI) یا همان Graphical User Interface رایجترین نوع واسط کاربری است که همه جا آن را دیدهاید. این صفحه از سایت که همین حالا در حال مشاهده آن هستید، صفحات موبایلتان، بازیهای کامپیوتری و… همگی دارای رابط کاربری گرافیکی هستند. پیش از آنکه رابط کاربری برای اولین بار مورد استفاده قرار بگیرد، کاربران در صفحات وبسایتها یا اپلیکیشنها، برای رخ دادن هر فرایندی مجبور به وارد کردن یکسری کدهای دستوری بودند. درحالیکه امروزه رابط کاربری گرافیکی کار را بسیار سادهتر کرده است. هر فرایندی که میخواهید انجام شود را از طریق منوها، دکمهها و دیگر بخشهایی که به واسطه رابط کاربری طراحی شده است به راحتی انجام دهید.
رابط کاربری صوتی
نوعی دیگر از میانجی کاربری است که به آن Voice User Interface یا VUI گفته میشود. این نوع ui نیز برای سادهتر کردن دسترسی کاربر طراحی شده است. برای مثال زمانی که وارد یک اپلیکیشن مسیریاب میشوید و بهگونهای آن را تنظیم میکنید تا گوینده مسیر را برایتان مشخص کند، درحال استفاده از یک رابط کاربری صوتی هستید. دستیار گوگل و سیری نیز دو نمونه رایج دیگر از رابط کاربری صوتی هستند که از آنها استقبال زیادی شده است.
رابط کاربری فهرستی
اگرچه میتوان به نوعی آن را زیردستهای از رابط کاربری گرافیکی دانست اما اگر صفحه محصول شما بهگونهای باشد که تنها یک لیست یا فهرست شامل تمامی اطلاعات و گزینهها داشته باشید، در واقع یک رابط کاربری فهرست محور طراحی کردهاید. این نوع را میتوان سادهترین نوع میانای کاربری دانست که هر فردی با هر سطح دانشی از IT میتواند از آن استفاده کند.
مزایای رابط کاربری
رابط کاربری در یک کلام استفاده از ابزار دیجیتال یا محصول هوشمند شما را برای کاربر ساده میکند. پس مهمترین مزیت آن این است که برای تمامی کاربران، حتی کاربرانی که هیچ دانش تخصصی در حوزه IT ندارند مناسب است. اگر کاربران قادر به دیدن بک یک سایت باشند، حتما از مشاهده پیچیدگیهای آن سردرگم میشوند! طراحی رابط کاربری به کمک کاربر آمده تا مجبور به درک و فهم این پیچیدگیها نباشند. ساخت رابط کاربری این امکان را به کاربر میدهد که همزمان چندین فرایند را در سایت یا موبایل انجام دهند. با وجود رابط کاربری سرعت انجام فرایندها چندین برابر بیشتر شده و در زمان کاربر نیز صرفهجویی میکند. چنانچه قصد دارید به این حوزه وارد شوید بهتر است سری به مقاله UX چیست؟ نیز بزنید.
معایب رابط کاربری
رابط کاربری ساخته شده است تا دسترسی کاربر را سادهتر کند. اما اگر به صورت غیراصولی و غیرحرفهای طراحی شود، نتیجه عکس به همراه دارد؛ یعنی دسترسی را برای کاربر دشوارتر کرده و او را سردرگم میکند. این موضوع را میتوان بزرگترین عیب رابط کاربری دانست. کاربر به راحتی فرق میان رابط کاربری حرفهای با غیرحرفهای را تشخیص میدهد. بنابراین اگر در ساخت رابط کاربری برای سایت، نرم افزار، موبایل و هر ابزار دیجیتال دیگر دقت کافی نداشته باشید، کاربران خود را تقدیم رقیبی میکنید که ارزش و اهمیت رابط کاربری اصولی و حرفهای را درک کرده است. از دیگر معایب رابط کاربری میتوان به اشغال کردن بخشی از حافظه سیستم اشاره کرد.
بطور کلی مزایای رابط کاربری بسیار بیشتر از معایب آن است. اگر این فضای اینترفیس توسط یک طراح کاربلد طراحی شده باشد، هیچ آسیبی به سیستمتان وارد نخواهد کرد. عوامل متعددی در حرفهای بودن ساخت UI تاثیرگذار هستند. قیمت طراحی رابط کاربری، طراح آن، مدت زمان تجربه طراح و… همگی از فاکتورهای تعیین کننده حرفهای بودن یا نبودن یک واسط کاربری به شمار میروند.
